بررسی اهمیت حلال در تخلیص آبی اجسام روغنی از دانه کلزا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی فارسی

نویسندگان

• فاطمه سعادت ¹
• سید هادی رضوی ²
• هوشنگ علیزاده ³

¹ گروه مستقل بیوتکنولوژی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران.

² گروه علوم و صنایع غذایی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران.

³ گروه زراعت و اصلاح نباتات، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران.

https://doi.org/10.22067/ifstrj.v15i4.76637

چکیده

گیاهان روغنی انرژی را به شکل لیپیدهای خنثی در اندامک‌هایی به نام اجسام روغنی (Oil Body) ذخیره می‏کنند. این اندامک‏ها تری اسیل گلیسرول را تا زمان جوانه‌زنی در شرایط و تنش‏های مختلف محیطی حفظ می‏کنند. در سال‏های اخیر اجسام روغنی به‌عنوان امولسیون روغن در آب در صنایع دارویی، غذایی و آرایشی بهداشتی مورد توجه قرار گرفته‏اند. همچنین این اندامک‏ها ابزاری کارآمد در تخلیص، تثبیت و دارورسانی محصولات بیوتکنولوژی محسوب می‏شوند. متداول‏ترین روش جداسازی اجسام روغنی از گیاهان استفاده از محیط‏های آبی است که علیرغم تمام مزایایی که نسبت به استفاده از حلال‏های آلی دارند، از بازده پایین‏تری برخوردار هستند. این مقاله به بررسی کارایی دو حلال بافر فسفات (1/0 مولار، 5/7= pH) و آب مقطر در استخراج آبی اجسام روغنی دانه‏های کلزا می‏پردازد. برای این منظور بذور گیاه کلزا (Brassica napus. L) از موسسه اصلاح بذر و نهال ایران تهیه گردیدند. سپس پودر کلزا در حلال‎ها به نسبت 1 به 10 (وزنی/ حجمی) به مدت 12 ساعت در دمای اتاق مخلوط شدند. این مرحله 3 بار تکرار گردید. عصاره به‌دست آمده در دور 10 هزار g به مدت 15 دقیقه در دمای 4 درجه سانتی‌گراد سانتریفوژ گردید. لایه شناور با دقت برداشته شده و در بافر اولیه حل گردید و pH آن به 5/8 رسانده شد تا پروتئین‏های تخریب شده حذف گردند. در نهایت، لایه کرمی مجدداً بازیابی شده و در یک دهم حجم اولیه از بافر اوره 9 مولار (pH=7.5) برای 10 دقیقه ترکیب شد تا پروتئین‏های غیراختصاصی از اجسام روغنی جدا گردند. اجسام روغنی تخلیص شده در زیر میکروسکوپ نوری بررسی گردیدند. براساس نتایج میکروسکوپی و ماکروسکوپی، کارایی بافر فسفات بدلیل قابلیت حفظ pH قلیایی در طی استخراج بهتر از آب مقطر بوده و ذرات روغنی استخراج شده با این بافر از پایداری بیشتری برخوردار هستند. از طرف دیگر، بافر فسفات بدلیل ایجاد فشار اسمزی و افزایش حلالیت پروتئین‏های غشایی کارایی تخلیص را تا دو برابر افزایش می‏دهد. این نتایج بیش از پیش اهمیت حضور پروتئین های غشایی در تشکیل و تثبیت اجسام روغنی را مشخص می سازد.

کلیدواژه‌ها

• پایداری
• امولسیفایر
• پروتئین ‏های غشایی
• بهینه ‏سازی
• بافر فسفات

مراجع

Adams G. G., Imran S., Wang S., Mohammad A., Kok M. S., Gray D. A., Channell G. A. & Harding S. E., 2012, Extraction, isolation and characterisation of oil bodies from pumpkin seeds for therapeutic use. Food Chemistry, 134(4), 1919‑1925.

Bhatla S. C., Kaushik V. & Yadav M. K., 2010, Use of oil bodies and oleosins in recombinant protein production and other biotechnological applications. Biotechnology Advances, 28(3), 293‑300.

Cahoon E. B. & Schmid K. M., 2008, Metabolic engineering of the content and fatty acid composition of vegetable oils. Advances in Plant Biochemistry and Molecular Biology, 1(C), 161‑200.

Chen Y. & Ono T., 2010, Simple extraction method of non-allergenic intact soybean oil bodies that are thermally stable in an aqueous medium. Journal of agricultural and food chemistry, 58(12), 7402–7407.

Iwanaga D., Gray D. A., Fisk I. D., Decker E. A., Weiss J. & McClements D. J., 2007, Extraction and characterization of oil bodies from soy beans: a natural source of pre-emulsified soybean oil. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 55(21), 8711‑8716.

Jolivet P., Tailliart K., Boulard C., Nesi N. & Chardot T., 2006, Purification and protein composition of oil bodies from Brassica napus seeds. Oleagineux, Corps gras, Lipides, 13(6), 426–430.

Matsumura Y., Sirison J., Ishi T. & Matsumiya K., 2017, Soybean lipophilic proteins — Origin and functional properties as affected by interaction with storage proteins. Current Opinion in Colloid & Interface Science, 28 120‑128.

Millichip M., Tatham A. S., Jackson F., Griffiths G., Shewry P. R. & Stobart A. K., 1996, Purification and characterization of oil-bodies (oleosomes) and oil-body boundary proteins (oleosins) from the developing cotyledons of sunflower (Helianthus annuus L.). Biochemical Journal, 314(1), 333–337.

Miquel M., Nesi N., Paris N., Larre C., Quinsac A., Savoire R., Lanoiselle J.-L., Jolivet P. & Chardot T., 2011, A continuum of research projects to improve extraction of oil and proteins in oilseed plants. Oleagineux, Corps gras, Lipides, 18(3), 168‑172.

Murphy D. J., 2001, The biogenesis and functions of lipid bodies in animals, plants and microorganisms. Progress in Lipid Research, 40(5), 325‑438.

Nikiforidis C., Karkani O. A. & Kiosseoglou V., 2011, Exploitation of maize germ for the preparation of a stable oil-body nanoemulsion using a combined aqueous extraction–ultrafiltration method. Food Hydrocolloids, 25(5), 1122–1127.

Nikiforidis C. V., Matsakidou A. & Kiosseoglou V., 2014, Composition, properties and potential food applications of natural emulsions and cream materials based on oil bodies. RSC Advances, 4(48), 25067‑25078.

Nikiforidis C. V. & Scholten E., 2015, High internal phase emulsion gels (HIPE-gels) created through assembly of natural oil bodies. Food Hydrocolloids, 43 283‑289.

Peng C.-C., Lin I.-P., Lin C.-K. & Tzen J. T. C., 2003, Size and stability of reconstituted sesame oil bodies. Biotechnology Progress, 19(5), 1623‑1626.

Schwager C., Kull S., Krause S., Schocker F., Petersen A., Becker W.-M. & Jappe U., 2015, Development of a novel strategy to isolate lipophilic allergens (oleosins) from peanuts. PloS one, 10(4), e0123419.

Shen Z., Wijesundera C. & Ye J.-H., 2012, Effect of seed heat-treatment on the oxidative stability of canola oil body emulsions. Food and Nutrition Sciences, 3(07), 981.

Sukhotu R., Shi X., Hu Q., Nishinari K., Fang Y. & Guo S., 2014, Aggregation behaviour and stability of maize germ oil body suspension. Food Chemistry, 164 1‑6.

Wang G.-Y., Chi Z., Song B., Wang Z.-P. & Chi Z.-M., 2012, High level lipid production by a novel inulinase-producing yeast Pichia guilliermondii Pcla22. Bioresource Technology, 124 77‑82.

Zweytick D., Athenstaedt K. & Daum G., 2000, Intracellular lipid particles of eukaryotic cells. Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Reviews on Biomembranes, 1469(2), 101‑120.